Hoe kunnen ontwerpers inspiratie vinden in oude verhalen en alternatieve geschiedenissen, en hoe kan dit helpen om meer diepgang te geven aan ontwerpprojecten?
Aangereikt door: Mugdha Patil (EN), PhD Hauntological Explorations of and Speculations on Design-AI Futures onderzoeker en betrokken bij het lectoraat Digital Life.
Het woord Hauntology kwam voor het eerst voor in het boek van filosoof Jacques Derrida genaamd ‘Specters of Marx’ uit 1993, waarin de auteur beschreef hoe het Marxisme de westerse samenleving vanuit het graf zou blijven achtervolgen.
De methode Hauntology wordt gebruikt om assumpties en vooroordelen bij een probleem te identificeren, met als doel meer diepgang te geven aan ontwerpprojecten. Deze methode kan worden toegepast in de beginfase van onderzoek om het probleem te definiëren. Het vereist verbeeldingskracht en het stellen van vragen aan de ‘Ghost’ en het probleem vanuit verschillende perspectieven kunnen bekijken. Door het onderzoeken van bestaande casussen, zoals technologische biases in producten of systemen, kan deze methode helpen bij het vermijden van fouten en het ontwerpen van aangepaste oplossingen.
“Agency of the virtual. Not the supernatural or paranormal, but something that acts without physically existing.” – Mugdha Patil
Het doel van de methode Hauntology is om er achter te komen welke assumpties en vooroordelen er bestaan bij een bepaald probleem. Bij het identificeren van vooroordelen en assumpties is het als allereerst belangrijk om te kijken wat de ghost (het probleem) is en welke personen of groepen beïnvloed worden door de ghost. Vaak zijn er meerdere groepen die beïnvloed worden door de ghost, hierbij is het belangrijk dat als je vragen aan de ghost stelt dat de vragen van alle verschillende groepen komen om zo het beste begrip te krijgen van het hele probleem. Als deze assumpties en vooroordelen in kaart zijn gebracht kan er van geleerd worden wat voor fouten er niet meer gemaakt moeten worden in de toekomst of een nieuw product/dienst ontworpen die aangepast is op basis van het onderzoek. De ghost helpt dus om een probleem van meerdere kanten te bekijken.
Deze methode kan je gebruiken in de beginfase van je onderzoek, deze methode draagt bij aan het definiëren van het probleem.
Hoe uitgebreider je het onderzoek wil doen hoe meer tijd er in gaat zitten. Voor de vier opdrachten (zie hieronder bij uitvoering) besteed je gemiddeld één week de tijd.
Een laptop: Hierop kan je je bevindingen bijhouden en je meer verdiepen in je ‘ghost’.
Verbeeldingskracht: Veel van de oefeningen bij deze methode vragen verbeeldingskracht.
Hieronder staan de vier opdrachten op volgorde beschreven. Deze opdrachten moet je doorlopen om deze onderzoeksmethode goed uit te voeren.
1. Wat zijn ‘ghosts’? Weten we wat ze zijn?
Vóór het uitvoeren van deze onderzoeksmethode is het handig om je eerst te verdiepen in wat ‘ghosts’ zijn en wat ‘haunting’ is. Welke woorden komen in je hoofd op wanneer je het woord ‘ghost’ of ‘haunting’ hoort? Waar denk je aan? Wat voel je? Welke associaties maak je?
De volgende oefening is er om je bewust van ghosts te maken.
2. Hoe praat je met ‘ghosts’?
Verbeeld je dat je in een ruimte bent. Je bent alleen, maar je voelt een aanwezigheid. Je begint je af te vragen… wat is het? Gebruik je verbeeldingskracht en los op waar je achter wilt komen. Wie of wat is er in jou bijzijn? Wat zou je doen? Wat kan jou aanwijzingen geven?
Welke vragen kan je stellen in het geval dat de ghost zou antwoorden? Is de ghost aardig? Waarom kan je de ghost niet zien?
Als je deze oefening doet in groepsverband, wees dan om de beurt de ghost, hoe zou je deze vragen beantwoorden? Wijs iemand aan om notities te maken tijdens de oefening.
Maak een lijst van vragen en methodes om na te gaan wat de ‘ghost’ is en weten we daadwerkelijk wat een ghost inhoudt?
3. Wat achtervolgt ons?
Voor deze oefening heb je een casus nodig. Het is de bedoeling dat je je eigen casus kiest dat je wil onderzoeken, als je die niet hebt kun je een van deze als onderwerp nemen:
Elk van de gegeven casussen heeft een betrekking op een bepaald technologisch product/systeem. Je moet je er van bewust zijn wat technological bias is. Op basis van de gedeelde casussen, weten we ook dat er algoritmische schade is opgetreden/voortduurt of zal blijven optreden als er niets verandert. Als voorbeeld casus nemen we in dit artikel de Toeslagenaffaire.
Kijk hoe je de vragen die uit de vorige oefening zijn gekomen kan aanpassen aan de context van je casus.
Maak een lijst van de vragen en methode die je toepast.
4. De toekomst
Verbeeld je dat het 10 jaar later is en dat je het systeem of product uit je casus opnieuw moet ontwerpen. Gebruik de lijst met vragen die je hebt gemaakt en presenteer het nieuwe systeem of product.
Opleveringen
Deze onderzoeksmethode is gericht op kwalitatief onderzoek. Zo kun je door Hauntology een probleem van een product of systeem beter begrijpen. Zo weet je welke biases er zijn en welke er vergeten worden die toch meegenomen worden in het ontwerpproces. Je krijgt meer inzicht in de problemen en nieuwe perspectieven van hoe mensen tegen bepaalde onderwerpen aankijken. Ook kom je met nieuwe ideeën voor je product of systeem.
De Hauntology methode kan voor ontwerpers een uitdaging zijn, afhankelijk van hun kennis en ervaring met het onderwerp. Om deze methode te begrijpen, is het belangrijk om de symboliek en betekenissen die inherent zijn aan de geest- of spookmetafoor te begrijpen. Dit kan lastig zijn voor ontwerpers die niet bekend zijn met de culturele en historische contexten waarin deze symbolen zijn ontstaan en gebruikt.
Echter, het is belangrijk om te benadrukken dat de ghost als een metafoor wordt gebruikt en niet letterlijk moet worden opgevat als een bovennatuurlijk wezen. Door de Hauntology methode te gebruiken, worden ontwerpers uitgedaagd om diep na te denken over complexe thema’s zoals tijd, geschiedenis en identiteit. Het kan zelfs een verrijkende en uitdagende ervaring zijn omdat het ontwerpers aanmoedigt om hun creativiteit en verbeeldingskracht te gebruiken om nieuwe verhalen en ideeën te creëren.
Ook is het moeilijk om te weten waar de ontwerper moet stoppen met het stellen van vragen aan de ghost. Hoe weet je als ontwerper of je genoeg vragen hebt gesteld en het probleem van genoeg kanten heb bekeken en of alle biases naar voren zijn gekomen. Een oplossing voor dit zou een expert interview kunnen zijn. Hierbij legt de ontwerper zijn begrip uit van het hele probleem, De expert zal oordelen of de ontwerper alles weet of niet en dan zal de expert richtingen geven om te exploreren die de ontwerper kan onderzoeken om een nog beter begrip van het probleem te krijgen. Dit ligt wel buiten de Hauntology methode maar dit is een goede test voor de ontwerper om het onderzoek te valideren.
Voordelen
De Hauntology research methode biedt verschillende voordelen voor ontwerpers. Door oude verhalen en tradities te verkennen die vaak vergeten zijn, kunnen ontwerpers nieuwe inspiratie opdoen en originele ontwerpen maken. Het gebruik van oude ideeën en verhalen kan ontwerpers helpen om kritischer te denken en creatiever te zijn bij het ontwerpen van nieuwe producten en diensten.
Een ander voordeel van de Hauntology methode is dat het ontwerpers kan helpen om meer diepgang te geven aan hun ontwerpen. Het verkennen van complexe ideeën en emoties die vaak worden geassocieerd met het verleden, kan helpen om ontwerpen te creëren die meer betekenis hebben en die resoneren met een breed publiek. Hierdoor kunnen ontwerpen meer impact hebben en langer meegaan.
De Hauntology methode kan ook helpen om alternatieve geschiedenissen en perspectieven te ontdekken. Het verkennen van deze verhalen kan leiden tot nieuwe inzichten en ideeën over hoe we ons heden en toekomst kunnen vormgeven. Dit kan op zijn beurt helpen om ontwerpen te maken die meer inclusief en divers zijn.
Ten slotte kan de Hauntology methode helpen om de relatie tussen het verleden, het heden en de toekomst te begrijpen. Door het verleden te onderzoeken en te begrijpen, kunnen ontwerpers beter begrijpen waar we nu staan en waar we naartoe gaan. Dit kan helpen om ontwerpen te maken die beter aansluiten bij de behoeften van mensen en de wereld waarin we leven.
Nadelen
De Hauntology design research methode heeft veel voordelen, maar er zijn ook enkele nadelen waar ontwerpers rekening mee moeten houden. Een eerste nadeel is dat deze methode subjectief kan zijn. Dit betekent dat het gebaseerd is op persoonlijke interpretaties van het verleden, wat kan leiden tot verschillende resultaten en conclusies. Het is belangrijk om te beseffen dat de interpretatie van het verleden door de onderzoeker kan worden beïnvloed door hun eigen achtergrond, vooroordelen en ervaringen.
Een tweede nadeel van de Hauntology methode is dat het moeilijk kan zijn om de impact ervan op ontwerpprocessen en -resultaten te meten. Omdat de resultaten vaak gebaseerd zijn op subjectieve interpretaties, kan het moeilijk zijn om te bepalen hoe effectief deze methode is in het produceren van betere ontwerpen. Dit kan problematisch zijn als ontwerpers verantwoording moeten afleggen aan hun opdrachtgevers of andere belanghebbenden.
Ten slotte is het belangrijk om te beseffen dat de Hauntology methode niet voor alle ontwerpprojecten geschikt is en dat het beter kan werken in bepaalde contexten dan in andere. Bijvoorbeeld, ontwerpprojecten die gericht zijn op het onderzoeken van de geschiedenis van een specifieke locatie of cultuur, kunnen meer baat hebben bij deze methode dan ontwerpprojecten die gericht zijn op het creëren van een nieuwe product of dienst.
De Hauntology methode laat je denken over vooroordelen die je niet meteen ziet, maar wel in product/systeem verstopt zitten. Door je probleem als ghost te zien waarmee je kan communiceren krijg je nieuwe inzichten en helpt het je om je product/systeem te verbeteren.
Martin Schaapherder, Jay Raghoebir & Luna van den Born
