Etnografisch onderzoek – observeren

Aangereikt door:

het lectoraat Crossmedia door Bernadette Schrandt.

Samenvatting

Deze methode kan op verschillende manieren gebruikt worden. De eerste is als onderdeel van de verkennende fase, de observatie wordt gebruikt om mogelijke observatiepunten te vinden voor het werkelijke onderzoek. Daarnaast heb je ook de onderzoeksfase, dit is na het verkennende deel van het onderzoek en het theoretische deel. Hierin wordt de doelgroep geobserveerd en de resultaten hiervan worden gebruikt voor analyse en uiteindelijk beantwoording van de onderzoeksvraag.

Belangrijk nog om te vermelden is dat deze methode vrijwel nooit als enige methode in een onderzoek gebruikt wordt. Zoals Bernadette Schrandt stelt: “Sometimes you can not measure only during observation often you need to perform interviews or a survey as well”

Hoe werkt het?

Duur

De duur van deze methode hangt af van de beschikbare tijd voor het onderzoek. Wanneer er een jaar de tijd is voor het onderzoek zal er bijvoorbeeld 3-5 maanden besteed worden aan het onderzoek Per observatiesessie zit de duur op de 1 uur tot de 4 uur.

Benodigdheden

Voor deze methode heb je allereerst een goed observatieformulier nodig, hierin moeten duidelijke pijlers staan voor je observatie en indien dit niet helemaal duidelijk is – aanwijzingen over hoe de observatie uitgevoerd moet worden. Hiervoor is het belangrijk dat je schrijfmateriaal bij de hand hebt. Daarnaast heb je voldoende tijd nodig om alle participanten te observeren. Mogelijk heb je meerdere observanten nodig om je onderzoek sneller uit te voeren. Wanneer de observatie uitgevoerd wordt in een organisatie of bedrijf is het verstandig om te overleggen met het bedrijf over de regels waar jij je aan moet houden

Welke data heb je nodig?

Voordat je gaat observeren in het belangrijk dat je een duidelijk plan van aanpak hebt. Hierin stel je je onderzoeksvraag op en benoem je je doelstelling voor deze vraag. Daarnaast is het belangrijk om dieper in te gaan op je observatie. In dit geval betekent dat het opstellen van een observatie vraag en de bijbehorende deelvragen. Uiteindelijk zal er ook een observatieformulier gemaakt worden die gebruikt gaat worden bij de observatie. Hier zijn validiteit en betrouwbaarheid van groot belang. De onderzoeksrichting samen met de theorie zorgen voor een afbakening van de doelgroep die met die observatieformulier geobserveerd zal worden. Na het uitvoeren van alle observaties zullen de formulieren gecodeerd, verwerkt en geanalyseerd worden in het onderzoeksverslag.

Moeilijkheidsgraad

Wanneer er een goed observatieformulier gebruikt wordt is het uitvoeren van deze methode relatief gemakkelijk. Het moeilijke hieraan is alleen de grote hoeveelheid tijd die er nodig is voor het uitvoeren en het verwerken van de observatieformulieren.

Voor- en nadelen

Voordelen:

  • Ongestructureerd observeren geeft al snel een beeld van de situatie zonder veel voorwerk te hoeven doen.
  • Als je de obervatie goed uitvoert krijg je een duidelijk beeld van het natuurlijke gedrag van de participanten.
  • Omdat je je daadwerkelijk op de locatie begeeft krijg je zelf ook een ‘feel’ voor de locatie.

Nadelen:

  • Een gedegen observatie onderzoek kan lang duren.
  • Het is moeilijk om beweegredenen achter het gedrag van de participanten te verklaren.

Het verschil in de voor- en nadelen van observeren hangt samen met het type observeren wat je doet. Zo kan bijvoorbeeld het ongestructureerd observeren tamelijk simpel en snel uitgevoerd worden, waar gestructureerd observatieonderzoek flink wat voorwerk te weeg kan brengen.

Een groot nadeel van louter observerend onderzoek is het feit dat de beweegredenen achter het gedrag moeilijk in te schatten is. Je kunt dus alleen de resultaten op zichzelf bekijken. Het is van belang dat hier geen (ongegronde) conclusies uit worden getrokken.

Uitwerking

Voordat je gaat observeren in het belangrijk dat je een duidelijk plan van aanpak hebt. Hierin stel je je onderzoeksvraag op en benoem je je doelstelling voor deze vraag. Daarnaast is het belangrijk om dieper in te gaan op je observatie. In dit geval betekent dat het opstellen van een observatie vraag en de bijbehorende deelvragen. Uiteindelijk zal er ook een observatieformulier gemaakt worden die gebruikt gaat worden bij de observatie. Hier zijn validiteit en betrouwbaarheid van groot belang. De onderzoeksrichting samen met de theorie zorgen voor een afbakening van de doelgroep die met die observatieformulier geobserveerd zal worden. Na het uitvoeren van alle observaties zullen de formulieren gecodeerd, verwerkt en geanalyseerd worden in het onderzoeksverslag.

Ook is de representativiteit van de respondenten erg belangrijk voor het onderzoek. Zo is het belangrijk dat de steekproef van je onderzoek (het aantal deelnemers) groot genoeg is, dit zorgt ervoor dat alle mogelijke variabele getest kunnen worden. Je hebt dus voldoende data verzameld wanneer elk deel van je doelgroep voldoende gevraagd is. Wanneer je ‘voldoende’ bereikt hebt hangt af van de grootte van de doelgroep.

Een voorbeeld van een resultaat kan bijvoorbeeld zijn hoe snel een bepaalde respondent door een tentoonstelling loopt. Op het observatieformulier zal dan een tijd van binnenkomst vermeld staan samen met een tijd van vertrek en mogelijk nog de seconden/minuten die de respondent bij een bepaald onderdeel heeft gestaan.

Gerelateerde methodes

Fly On The Wall is een vorm van onparticiperend onderzoek. In deze situatie neem je waar vanaf een positie die de participanten niet afleidt. In de ideale situatie heeft de participant niet door dat hij geobserveerd wordt. Mocht dit wel het geval zijn, kan de participant mogelijk sociaal wenselijk gedrag gaan vertonen.

Undercover Agent is een vorm van onderzoek waar de onderzoeker de dialoog aan gaat met de participant zonder de participant kennis te geven van het feit dat hij een onderzoeker is. Op deze wijze zal je mogelijk eerlijkere antwoorden krijgen aangezien de participant niet weet dat die persoon gerelateerd is aan het onderwerp.
Contextual Inquiry is een vorm van observatieonderzoek waar de onderzoeker een participant volgt en ook de dialoog aan gaat. Het gedrag van de participant wordt geobserveerd en daar worden vervolgens vragen over gesteld.

Studenten van de minor 2018/2019